آشنایی مقدماتی با متافیزیک “مابعدالطبیعه ”  و نقش آن بر زندگی انسان امروز 

 آشنایی مقدماتی با متافیزیک “مابعدالطبیعه ” بیشتر برپایه ی اندیشه های فلسفی ایران باستان ، هند باستان،  یونان باستان ، و همچنین دیدگاه های رویکردها ی ادبی و عرفانی می باشد.

 پیشینۀ متافیزیک :

نخستین پرسش این است که واژه ی “متافیزیک “(Metaphysics ) از کجا آمده ،چون نه در آثار افلاطون و نه در آثار ارسطو نامی از “متافیزیک” به میان نیامده است . “متافیزیک” واژه ای یونانی است  که  معنایِ تحتِ اللفظی آن به معنای “آنچه پس از فصل طبیعیات می آید ” می باشد. پس از درگذشت ارسطو، تمام دست نوشته های وی همچون : ریاضیات، منطق، اخلاق، سیاست ، طبیعیات، نام خود را داشتند اما فصل دیگری وجود داشت که در هیچ کدام از دسته بندی های علمی ارسطو  نمی گنجید. تا اینکه شاگرد معنوی  وی “نیکوزیا رودسی “- که در قرن اول پیش از میلاد می زیست –  600  سال پس از درگذشت ارسطو، دست نوشته های استادمعنوی خود را براساس موضوع دسته بندی کرد و این نام  یعنی “متافیزیک” را، برای فصل پس از “طبیعیات” انتخاب می کند. بعدها مسلمانان در نیمه ی دومِ قرن دوم هجری، یعنی در دوران “نهضت ترجمه “، نام مابعدالطبیعه را بجای واژه ی مصطلح  “متافیزیکِ “یونانی برگزیدند.

واژگان کلیدی: متافیزیک، افلاطون، ارسطو، مابعدالطبیعه، طبیعیات، نیکوزیارودسی،

اهمیت متافیزیک:

“متافیزیک” تا پیش از دوره ی “رنسانس Renaissance -” ملکه وریشه همه علوم خوانده می شد، و متعلقِ بحث  مابعدِالطبیعه ، امور ماورای حسّ و تجربه ی حسّی، اعمّ از حسّ ظاهر (حواس پنجگانه) و حسّ باطن (حواسی همچون ، شادی ، غم، اندوه، خشم ، غضب …. می باشد)  است.

پس از رنسانس در اروپا ، و تأکید ورزیدن بر تجربه، مساله تازه ای از سوی متفکران تجربه گرا، بویژه” جان لاک” متفکر انگلیسی مطرح گردید و سپس از سوی کانت متفکر آلمانی به صورتی دقیق و سنجیده دنبال شد. این مساله تشخیص صلاحیت عقل در شناخت حقیقت امور ، یا تعیین حدود شناخت انسان بود، مساله ای که تحت عنوان “شناخت شناسی ” مطرح شد. هر چند خود کانت و بسیاری از متفکران به پیروی از وی ، شناخت حقیقت امور و حل مسائل مابعدالطبیعی را از قدرت عقل نظری (نیروی تفکر) خارج دانستند و فلسفه اولی یا متافیزیک عقلانی را تلاش بی ثمر انگاشتند ، اما از زمان کانت شناخت شناسی نیز یکی از مباحث مابعدالطبیعه به شمار آمد. مابعدالطبیعه می کوشد تا به شناخت چهره ی تجربه ناپذیر هستی دست یابد.

اما پس از رنسانس، به خاطر پیشرفت های علمی ، از  اهمیت متافیزیک کاسته می شود تا جایی که به آن : مهملات فلسفی ، نظریه پردازی های بی اساس و اثبات نشدنی گفته می شود ؛ چرا که هیچ کدام از مباحث متافیزیک همچون قوانین علمی و به مدد آزمایش و تجربه قابل اثبات و یا قابل ابطال نبودند. به عنوان مثال ساده آب در صد درجه به جوش می آید و درصفر درجه به نقطه انجماد می رسد. چنین قانون علمی قابل تکرار می باشد ، و لی گزاره های متافیزیکی اثبات نشدنی و بنابراین قابل توجیه نبودند.

واژگان کلیدی: متافیزیک، ارسطو، نیکوزیا رودسی، مابعدالطبیعه ، طبیعیات. نهضت ترجمه ، رنسانس ، حس ظاهر، حس باطن . 

در درس گفتارهای  آشنایی با متافیزیک که در واقع آشنایی با مبانی مقدماتی متافیزیک است، هدف ما این است که با  آموزه های بنیادی متافیزیک واقعی به  زندگی روزمره خود  معنا ببخشیم و بتوانیم ، جداقل به طور کاربری از آنها استفاده کنیم .  بر خلاف باور بسیاری از دوستان، نقش متافیزیک این نیست که شما بتوانید ، آن قدر به شادی دست یابید که رناملایمات زندگی را یکسره فراموش کنید؛  چرا که شادی با نبود مشکلات و سختی ها به وجود نمی آید ، بلکه چشیدن شادی وافعی ، توانایی رویارویی با مشکلات است ؛ بنابراین با نگاه  متافیزیک صحیح و برخاسته از آگاهی ، می توانید سختی ها را کم رنگتر  و حال خوب دلتان را پررنگ تر کنید. 

سرفصل های آشنایی مقدماتی با متافیزیک “مابعدالطبیعه”

درس گفتارهای آشنایی مقدماتی با متافیزیک “مابعدالطبیعه” ، 8 جلسه  تقریبا یک ساعته است.

موضوعات اصلی متافیزیک (مابعدالطبیعه )  در این درس گفتارها، شامل مباحثی چون : خود شناسی ( انسان شناسی )، جهان شناسی و نقش مفید انسان در این جهان و قوس صعود و نزول او ،  و خداشناسی براساس دیدگاه های گوناگون( وحدت وجودی، عارفانه … )می باشد.

توضیح آخر اینکه : رویکردهای متافیزیکی ما در این جلسات براساس :

1. کهن الگوهای  شرق(بودیزم و هندوییزم) و بویژه ایران باستان است.

2. جکمت و فلسفه ایرانی ( بزرگانی چون: پورسینا، ابوریحان بیرونی، ملاصدرا، شیخ اشراق … ) و حکمای نامدار یونان باستان ؛

3. بزرگان عرفان و ادبیات عرفانی  و حکمی ایران : ( بایزید بسطامی، ابوالحسن خرقانی،  حکیم توس ، جلال الدین بلخی، جامی، سعدی بزرگوار،  مولانا، جامی، حافظ…) می باشد .
   بن مایه ها :

1. 1.  «مابعدالطبیعه» [فلسفه] هم‌ارزِ «متافیزیک» (به انگلیسی: metaphysics)؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر پانزدهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی (ذیل سرواژهٔ مابعدالطبیعه)
   2. https://www.yjc.news/00RvXr
   3. https://www.drgilaki.com/?p=8996
   4. پل فولیکه (۱۳۶۶)، فلسفهٔ عمومی:مابعدالطبیعه، ترجمهٔ یحیی مهدوی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
   5. Aristotle’s Metaphysics trans. by W. D. Ros
   6. راههای ارتباطی :علاقه مندان می توانند با  شماره  : 09194657614